Istorijat
ISTORIJAT DRAGAČEVA
Postoje brojne legende o nastanku naziva Dragačeva. Jedna kazuje da ime potiče od reke Dragačice, dok se po drugoj smatra da je Dragačevo dobilo ime po vlastelinu Dragašu ili Dragaču. Prva pomisao na ovo područje budi neku draž pa su verovatno stoga doseljenici iz crnogorskih brda po svom rodnom selu Čelo, iz milosti krenuli da govore „drago Čelo“ pa se od tada odomaćio naziv Dragačevo, koji traje i dan-danas.
Istorijski podaci o naseljavanju Dragačeva dosežu u daleku prošlost, čak u doba neolita. Pronađeni ostaci kamenih sekira, noževa i tegova za ribolov na ovom prostoru, ukazuju na postojanje velikih naselja neolitskog čoveka, kome je osnovna preokupacija bilo bavljenje lovom i ribolovom.
„Prva dama Dragačeva“
Grupa arheologa i prosvetnih radnika, 70- tih godina XX veka, došla je do jednog neverovatnog otkrića, pronalaska statue boginje izrađene od gline pre oko 4000 godina. Mada figura nije pronađena u celosti, već samo delovi tela i kao takva je predstavljala pravi umetnički prikaz suptilne i prefinjene izrade. Kao najvredniji eksponat čuvala se u prostorijama osnovne škole u Guči.
Dragačevo u doba turske vladavine
Najstariji pomen Dragačeva datira iz turskog deftera iz 1476. godine, kada se popisuje kao „selo Dragačevo“. Kada je ovo područje palo pod tursku vlast 1459. Godine, Turci su zaveli svoje političko i privredno uređenje. Zna se da je kao carsko imanje postojao eminuk Dragačevski, koja su činile: Lisa, Guča, Kotraža, Luke, Osonica i Pakovraće. Za vreme turske vladavine Dragačevo je bilo u sastavu Beogradskog pašaluka, odnosno Smederevskog sandžaka koji je bio podeljen na 13 nahija. Teritorija Dragačeva je bila obuhvaćena Požeškom nahijom ( 1804. godine Milutin Ilić – Prota Gučanin postao je vojni zapovednik ove nahije).
U okviru Požeške nahije 1818. godine na području Dragačeva formirana su dva sreza – Gučki i Virovski. Turci su nakon poraza u Rtarima ( 1815) za sva vremena proterani sa ovih prostora.
Srez Gučki je obuhvatio devetnaest sela: Guča, Rti, Lisa, Luke, Kotraža, Markovica, Viča, Milatovići, Guberevci, Dubac, Brezovice, Vlasteljice, Kaona, Živica, Turica, Goračići, Rogača, Grab i Zeoke.
Srez Virovski je imao sedamnaest sela i jednu varoš: Virovo, Kravarica, Dragojevac, Cerova, Pilatovići, Lopaš, Mirosaljci, Prilipaljc, Puhovo, Lisice, Negrišori, Lučani, Tučkovo, Dljin, Tijanje, Dučalovići, Rtari i varoš Požega.
Godine 1821. srez Virovski menja naziv u srez Požeški, a Gučki srez u Gorački. Posle tri godine dolazi do spajanja ovih srezova i formiranja Dragačevske knežine. Nekoliko godina kasnije ona menja naziv u Požešku knežinu.
Donošenjem novog Ustava 1838. u Srbiji su obrazovana načelstva sa okruzima. Dragačevsko područje, sa sedamnaest opština je bilo u sastavu Čačanskog okruga. Godine 1921. Dragačevo je pripadalo Raškoj oblasti, odnosno sa čitavim Čačanskim okrugom. Već posle osam godina ova oblast je ušla u sastav Drinske banovine.
Pred početak Drugog svetskog rata, Dragačevo je bilo uključeno u Kraljevački okrug, dok je manji deo sela pripadao Užičkom okrugu. Danas se većina naselja u Dragačevu nalazi u sastavu Moravičkog okruga, dok se manji deo nalazi u sastavu Zlatiborskog i Raškog okruga.
Poreklo stanovništva
Stanovništvo Dragačeva je uglavnom doseljeničkog porekla iz Crne Gore i Starog Vlaha. Naveća useljavanja su se dogodila 1718. do 1739. Godine, pa od 1876. do 1878. I u periodu od 1921 – 1918. godine.
Dragačevo je bilo najbrojnije 1953. godine, kada je na ovom prostoru živelo 47.341 stanovnik. Poslednjih godina kao i u mnogim drugim delovima Srbije beleži se negativan prirodni priraštaj.
Razvoj pismenosti
Počeci pismenosti u Dragačevu vezuju se za naše manastire, posebno za nastanak Sretenjsko-trojičke škole u kojoj su kaluđeri bili prvi učitelji. Od tada počinje razvoj pismenosti i širi se krug ljudi koji su želeli da se obrazuju. Dragačevci su samoinicijativno, bez pomoći vlasti organizovali nastavu za svoju decu. Tako je jedna od prvih privatnih škola nastala u Kotraži (1822- 1825), u maloj brvnari blizu crkve u Čakarevićima. Poznato je da je prvi učitelj bio Maksimilijan, kaluđer. Već 1848. godine podignuta je i prva državna škola u Dragačevu, u Guču.
Prvobitne učionice nikako nisu ličile na današnje, već više na košare gde su deca sedela na zemljanom podu, ili na prostrtoj rogozini. Učitelji su bili poznati po strogoći i velikoj disciplini. Tadašnju gučku školu pohađali su učenici iz gotovo svih dragačevskih sela.
Početkom XX veka, situacija u Dragačevu se drastično menja. Vlada sve veća zainteresovanost za obrazovanje, a pojedini se školuju na visokim školama i daju doprinos razvoju nauke i tehnologije.
Dragačevci kroz ratove
Kao ponosni i dostojanstveni ratnici Dragačevci su aktivno učestvovali u svim ustancima i u oba svetska rata. Samo u slobodarskim ratovima 1912-1918. godine, 3027 Dragačevaca je dalo svoje živote za slobodu otadžbine. Njih 22 odlikovano je najvišim priznanjem – Karađorđevom zvezdom.
Drugi svetski rat je ostavio veliku pustoš na području Dragačeva. Stradalo je 1307 Dragačevaca, a oko 697 ih je povređeno. Oko 1000 vojnika odvedeno je u logore širom Nemačke, Austrije i Norveške. Ratna šteta iznosila je blizu 15 000 000 dolara. Nemci i Bugari u svojim surovim napadima širom dragačevskih sela popalili su ukupno 2164 građevine.
Verovalo se da je završetkom ovog rata završena epoha ratovanja na ovom području. Međutim, već usled NATO bombardovanja dolazi do ponovne štete i nažalost jedne ljudske žrtve. Na prostoru Dragačeva tokom NATO agresije ispaljeno je 78 projektila, i naneta materijalna šteta vrednoksti oko 70 000 000 dolara.
Više informacija
Zanimljivosti
Uskoro…
